CONCEPT instellingsbesluit Forum Standaardisatie (2023-2026) v0.42

Besluit van de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van [DAG MAAND 2022], [nr.] [kenmerk], houdende verlenging van de instelling van het Forum Standaardisatie

De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering, handelende in overeenstemming met de Ministers van Economische Zaken en Klimaat en Justitie en Veiligheid;

Overwegende dat het wenselijk is de doelen, taken, werkwijze en samenstelling van het Forum Standaardisatie voor de periode 2023-2026 vast te leggen,

BESLUIT:

Artikel 1 Taken Forum Standaardisatie

Het Forum Standaardisatie heeft tot taak om te adviseren over bevordering van standaardisatie, het gebruik en adoptie van open standaarden, interoperabiliteit, duurzame, toegankelijke en veilige en betrouwbare elektronische uitwisseling en (her)gebruik van gegevens tussen overheid en bedrijven, tussen overheid en burgers en tussen overheidsorganisaties onderling door:

1. het doen van voorstellen aan het hoogambtelijk Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) voor overheidsbrede afspraken voor de toepassing van open standaarden, waaronder het opnemen van open standaarden op de lijst met open standaarden waarvoor een ‘pas toe of leg uit’-regime geldt en het opnemen van standaardisatie op de lijst met aanbevolen open standaarden, evenals het onderhouden van de procedures voor toetsing van standaarden en het beheer van de genoemde lijsten en het doen van voorstellen aan het OBDO voor gebruiksafspraken in de vorm van streefbeeldafspraken voor onder meer informatieveiligheidsstandaarden en internetstandaarden en het naleven ervan;
2. het bevorderen van de adoptie en het gebruik van open standaarden met een publiek, maatschappelijk en privaat belang en meerwaarde, door onder meer het promoten en het vergroten van de bekendheid van het (werk en doelstellingen van het) Forum Standaardisatie, het geven van voorlichting en het organiseren van netwerkbijeenkomsten / rondetafelgesprekken en platformoverleggen voor overheden en bedrijven en het tot stand brengen van samenwerking met en tussen relevante partners van de overheid en uit het bedrijfsleven;
3. inhoudelijke inbreng te leveren bij het aanwijzen van wettelijk verplicht toe te passen open standaarden, zoals in de voorbereiding van Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s) in het kader van de wet Digitale Overheid;
4. periodieke toetsing en het publiceren van de naleving van overheidsbrede afspraken over het gebruik van open standaarden, onder meer aan de hand van een jaarlijkse monitor en een halfjaarlijkse meting van het gebruik van informatieveiligheidsstandaarden en het aanspreken van achterblijvende partijen, onder meer via het OBDO, op het gebruik van de ‘pas toe of leg uit’-standaarden en het naleven van het ‘pas toe of leg uit’-beleid;
5. voorstellen te doen voor het verweven van standaardisatie- en open standaardenbeleid in reeds bestaande kaders zoals de BIO en de i-controlkaders van de CIO-offices;
6. het functioneel inzichtelijk maken van de samenhang tussen sectoroverstijgende open standaarden die relevantie hebben voor de digitale overheid, het in kaart brengen van mogelijke synergie tussen open standaarden/toepassingsgebieden, het doen van onderzoek naar ontbrekende of achterblijvende open standaarden en standaardisatieactiviteiten en een bijdrage te leveren aan standaardisatie in relatie tot generieke digitale voorzieningen;
7. het volgen en in beeld brengen van de (internationale) ontwikkeling van standaarden met een publiek, maatschappelijk en privaat belang;
8. het uitvoeren van verkenningen naar en adviseren over nieuwe ontwikkelingen en innovatie, onder meer op het terrein van API’s, informatieveiligheid (cyber security), semantiek, multidisciplinair en open werken, digitoegankelijkheid en eenduidige en herkenbare digitale overheidsdienstverlening;
9. het leveren van inbreng over Nederlandse standpunten ten aanzien van internationale en Europese ontwikkelingen op het gebied van standaardisatie van elektronische gegevensuitwisseling met een publiek, maatschappelijk en privaat belang en meerwaarde, onder meer door deelname aan het EU Multistakeholder Platform on ICT Standardisation en diens opvolger en andere relevante internationale standaardisatie-organisaties waar mogelijk;
10. het participeren in publiek-private samenwerkingsverbanden en stimuleren van samenwerking in de keten door het bevorderen van generieke open standaarden voor sectoren, zoals de bouw, zorg, informatieveiligheid en de digitale infrastructuursector, waar mogelijk in samenwerking met het bedrijfsleven.

Artikel 2 Werkwijze Forum Standaardisatie

1. Het OBDO kan aanwijzingen geven voor agendering en de prioriteitstelling voor het Forum Standaardisatie;
2. Het Forum Standaardisatie legt jaarlijks ter goedkeuring een werkplan voor aan het OBDO waarin de actiepunten nader worden gespecificeerd en een rapportage over de uitvoering van de werkzaamheden en resultaten van het voorgaande jaar;
3. Het Forum Standaardisatie kan zich laten adviseren door externe deskundigen en kan werkgroepen instellen;
4. De voorzitter van het Forum Standaardisatie is binnen het kader van de Meerjarenprogrammering Infrastructuur Digitale Overheid (MIDO) qualitate qua lid van de Architectuurraad;
5. Het Forum Standaardisatie wordt bijgestaan door een secretariaat, het Bureau Forum Standaardisatie, dat Forum-leden waar mogelijk en gewenst kan ondersteunen in hun activiteiten voor het Forum Standaardisatie;
6. De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering is gemandateerd opdrachtgever voor het Bureau Forum Standaardisatie. De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering vervult deze functie in afstemming met de Minister van Economische Zaken en Klimaat en de Minister van Justitie en Veiligheid;
7. In de personele bezetting van het Bureau Forum Standaardisatie wordt voorzien door de algemeen directeur van Logius;
8. De algemeen directeur van Logius is lid en tevens secretaris van het Forum Standaardisatie;
9. Het hoofd van het Bureau Forum Standaardisatie schuift qualitate qua aan bij het Strategisch Vooroverleg van het OBDO;
10. Het Bureau Forum Standaardisatie bewaakt de directe relatie tussen Forum-ontwikkelingen en de Nederlandse Overheids Referentie Architectuur (NORA).

Artikel 3 Samenstelling Forum Standaardisatie

1. Het Forum Standaardisatie bestaat uit een voorzitter en 19 tot 25 andere leden met deskundigheid en affiniteit met standaardisatie en procesvernieuwing voor een betere elektronische publieke dienstverlening en met een achtergrond in het bedrijfsleven, de wetenschap, het maatschappelijk veld en/of publieke sector (rijksoverheid, decentrale overheden, uitvoeringsorganisaties, non-profit-organisaties, zowel vanuit beleid als uitvoering);
2. De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering kan in overeenstemming met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Justitie en Veiligheid de samenstelling van het Forum Standaardisatie veranderen;
3. Een lid van het Forum Standaardisatie wordt op persoonlijke titel benoemd;
4. Het Forum Standaardisatie bestaat per 1 januari 2023 uit de volgende leden:

• PM

1. Van de leden van het Forum Standaardisatie worden ten minste de volgende activiteiten verwacht:
   1. Het voorbereiden van, bijwonen van en doorgeven aan eigen organisatie en achterban van beslissingen uit de vergaderingen van het Forum Standaardisatie;
   2. Het daarbij betrekken van de eigen organisatie en de achterban;
   3. Het zijn van spreekbuis van het Forum Standaardisatie in de achterban;
   4. Het zijn van sponsor van (minstens) één dossier of thema van het Forum Standaardisatie;
   5. Het agenderen van de IV-meting en/of Monitor in een gremium van de eigen achterban.

Artikel 4 Inwerkingtreding

1. Dit besluit treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst en werkt terug tot en met 1 januari 2023.
2. Dit besluit vervalt met ingang van 1 januari 2026.

Artikel 5 Citeertitel

Dit besluit wordt aangehaald als: Instellingsbesluit Forum Standaardisatie. Dit besluit zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering

Alexandra C. van Huffelen

Toelichting

De digitalisering van onze samenleving ontwikkelt zich in hoog tempo en wordt steeds complexer. In een netwerkeconomie als de onze moeten publieke en private organisaties intensief (digitaal) samenwerken en vindt steeds meer digitale informatie-uitwisseling plaats met en binnen de overheid. Standaardisatie en open standaarden met een publiek en privaat belang en meerwaarde zijn noodzakelijk voor het effectief uitwisselen en hergebruik van data, voor de benodigde veiligheid en voor de kwaliteit van de ICT-infrastructuur en een schaalsprong in gebruik. Ze vormen randvoorwaarden voor een overheid en publieke sector die digitaal toegankelijk, goed en veilig verbonden en eenduidig herkenbaar is: betere dienstverlening, meer economische groei en ruimte voor innovatie, een open, transparante overheid en een vitale en duurzame digitale infrastructuur. Interoperabiliteit versterkt de overheid in het bedienen van de samenleving, voor burger en bedrijf. Het gebruik van open standaarden vermindert tevens de afhankelijkheid van ICT-leveranciers (vendor lock in), wat de digitale soevereiniteit verstevigt en tot kostenbesparing kan leiden. Daarnaast verstevigen open standaarden de digitale economie, onder meer omdat toetreding tot de markt voor nieuwe partijen niet wordt belemmerd, data kan worden gedeeld, en innovatie wordt aangejaagd.

Om vanuit standaardisatie in de hoogste versnelling bij te dragen aan verdergaande digitalisering zullen overheden, het bedrijfsleven, het maatschappelijk veld en wetenschap de komende jaren verder intensiever gaan samenwerken. Bovendien staat innovatie centraal door verder in te zetten op publiek-private samenwerkingsverbanden.

Het Forum Standaardisatie vervult een centrale rol in de selectie en toepassing van open standaarden voor de generieke digitale infrastructuur (GDI). Het adviseert aan het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) en voorheen aan het Nationaal Beraad Digitale Overheid, het College Standaardisatie en de Bestuurlijke Regiegroep e-Overheid. Het Forum adviseert tevens aan de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Konink-rijksrelaties en de Ministers van Economische Zaken en Klimaat en Justitie en veiligheid, al dan niet via het OBDO. De positionering van standaardisatie en het open standaardenbeleid in de governance van de generieke digitale infrastructuur bevestigt dat de naleving van het open standaardenbeleid een verantwoordelijkheid is van alle overheidsorganisaties, zowel op bestuurlijk niveau als in de uitvoering (inkoop én ICT, als ook het bedrijfsleven als aanbieder en afnemer van digitale diensten).

Het OBDO kan prioriteiten stellen aan standaardisatievraagstukken voor zover het standaardisatie en open standaarden met een publiek belang en meerwaarde betreft.

Taken Forum Standaardisatie 2023-2026:

• Het toepassen van standaardisatie en open standaarden is de norm voor overheden voor het elektronisch uitwisselen en (her)gebruiken van gegevens (interoperabiliteit) en voor een minder grote afhankelijkheid van leveranciers. Het Forum Standaardisatie heeft als taak duidelijk te maken welke vormen van standaardisatie en open standaarden door overheidsorganisaties bij voorkeur gebruikt dienen te worden. Hiervoor werkt de overheid volgens het principe ‘pas toe of leg uit’. Het Forum Standaardisatie levert hiermee een belangrijke bijdrage aan de GDI. Komende jaren wordt verder ingezet op het onder de aandacht brengen en toepassen van dit principe en een digitaal toegankelijk, herkenbare en eenduidige overheid, semantische standaardisatie en eenduidige digitale overheidsdienstverlening.
• De wet Digitale Overheid vormt een grondslag voor het verplicht stellen van open standaarden die overheden moeten gebruiken in het elektronisch verkeer met andere overheden, met burgers en met bedrijven. Forum Standaardisatie adviseert inhoudelijk de Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering bij een voorgenomen aanwijzing van een verplicht toe te passen standaard bij Algemene Maatregel van Bestuur.
• Op Europees en internationaal niveau wordt, als onderdeel van de digitale interne marktstrategie, ingezet op het versnellen van het totstandkomingsproces van cruciale standaarden met een publiek en privaat belang. Het Forum Standaardisatie vertegenwoordigt Nederland en diens standpunten rond standaardisatie in het Multi-Stakeholder Platform on ICT Standardisation (MSP) en diens opvolger in afstemming met de desbetreffende opdrachtgever. Het MSP en diens opvolger adviseert de Europese Commissie over huidig en toekomstig EU-beleid op het terrein van ICT-standaardisatie, wereldwijd ontwikkelde standaarden en technische specificaties en samenwerking tussen de diverse partijen die gaan over standaardisatie. Leden van het Forum nemen deel aan andere relevante internationale standaardisatie-organisaties waar mogelijk en gewenst.
• Het publiek-private karakter van het Forum Standaardisatie heeft zijn meerwaarde bewezen en wordt verder versterkt. Binnen het Forum Standaardisatie wordt ingezet op het overheidsbreed gebruik van standaardisatie en open standaarden dat randvoorwaardelijk is om digitaal goed te kunnen samenwerken en makkelijk én veilig met elkaar en met burger en bedrijf in verbinding te staan. In sectoren waar sprake is van hoge gegevensdichtheid en veel uitwisseling en hergebruik van informatie kan een extra impuls worden gegeven aan interoperabiliteit. Bijvoorbeeld door middel van rondetafelgesprekken en sectoroverstijgende samenwerkingsverbanden, zoals de Veilige E-mail Coalitie en het Platform Internetstandaarden. Dit is onderdeel van de aanpak in de Nederlandse Digitaliseringsstrategie.

Het Forum Standaardisatie heeft een status als deskundig gremium op het gebied van interoperabiliteit, standaardisatie en open standaarden. Kenmerkend en uniek voor het Forum Standaardisatie is de deskundigheid, de open en transparante werkwijze en de brede scope door de brede deelname vanuit de publieke sector (rijksoverheid, decentrale overheden, uitvoeringsorganisaties, non-profit-organisaties, zowel vanuit beleid als uitvoering), het bedrijfsleven, de onderzoekswereld en het maatschappelijk veld. Dit maakt het mogelijk om standaardisatie vanuit verschillende invalshoeken aan te jagen, met aandacht voor zowel het beleidsperspectief als de uitvoering als brede toepassing.

Het Forum Standaardisatie werkt nauw samen met het bedrijfsleven om zo veel mogelijk aan te sluiten op open standaarden die in het bedrijfsleven gangbaar zijn. Bij advisering wordt zo veel mogelijk informatie betrokken over de meerwaarde van open standaarden en de economische impact (kosten en baten, innovatiemogelijkheden). Wetenschap voegt daar een onafhankelijke invalshoek aan toe. Het maatschappelijk veld adviseert over een versterking van de eenduidige, digitale overheidsdienstverlening door de kansen van standaardisatie in kaart te brengen, onder meer aan de hand van desbetreffende levensgebeurtenissen.

Het publiek-private karakter van het Forum Standaardisatie wordt gecontinueerd en de samenwerking met bijvoorbeeld de sectoren bouw, zorg, informatieveiligheid en de digitale infrastructuursector wordt versterkt. Ook gemeenten, provincies en uitvoeringorganisaties spelen een belangrijke rol in het standaardisatieproces en de dienstverlening van de overheid. Elke organisatie blijft zelf verantwoordelijk voor eigen handelen. Het Forum Standaardisatie wordt hierbij ondersteund door een secretariaat dat is gehuisvest bij Logius als bureau Forum Standaardisatie.

Leden van het Forum Standaardisatie worden op persoonlijke titel aangesteld op basis van persoonlijke affiniteit met standaardisatie, procesvernieuwing en/of digitale dienstverlening en een brede blik of breed netwerk. De Staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering kan in overeenstemming met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het Ministerie van Justitie en Veiligheid de samenstelling van het Forum Standaardisatie wijzigen.